Sevinç, üzüntü ya da heyecan gibi öfke de normal olan ve her insanda olması gereken bir duygudur. Öfkenin bir problem mi yoksa normal mi olduğunu ortaya çıkaran şey öfkelenen kişi tarafından kontrol edilebilirliği ve dışa vurma şeklidir. Kontrolsüz bir öfke birey için okunması gereken önemli bir işarettir. Kişi, öfke olarak ortaya çıkan bu sinyalleri ve sinyallerin nedenlerini doğru okumalı, doğru yorumlamalı ve en önemlisi de doğru cevapları bulmak için doğru soruları sormalıdır. Sorunun kaynağı irdelenmelidir, çünkü öfke bir sebep değil aslında sonuçtur. Öfke patlamaları sana yaşamış olduğun hayatın yorgunluklarını, tahammül gücünün tükenmişliğini, gereksiz yere aldığın fazla yükleri, bu yükler neticesinde beklentilerini ve en önemlisi zamanında diyemediğin “Hayır”ları sana hatırlatmaktadır.
Öfke Patlamalarının Görünen En Sık Sebepleri;
- Yaşanmış travmalar
- Dışlanmışlık
- Haklarımızın ihlal edilmesi ve çaresiz kalmamız
- İsteklerimizin ve gereksinimlerimizin yeterli karşılanmaması
- Duygusal sorun ihlali
- Feda ettiklerimiz (inanç, değer, arzu, heyecen vb.)
- Beklentilerimiz
- Benliksizleşmek
- Kendini doğru ve yeterli bir şekilde ifade edememek
- Zararlı alışkanlıklar (alkol, uyuşturucu ve ilaçlar)
- Nörolojik veya hormonal sıkıntılar
Aile içi öfke patlamaları ise apayrı bir önem arz etmektedir. Çünkü bu kontrolsüz öfke patlamalarının sonuçları sadece bireyin kendisini bağlamaz. Ailenin her bireyinde telafisi çok zor olan hasarlar bırakabildiği gibi nesiller boyu bu problemler katlanarak devam edebilir. Bu yüzden bir aile danışmanı olarak söylemeliyim ki, çiftler arası sağlıksız ilişkilerdeki öfke patlamaları tüm bireyler için ciddi bir tehlike oluşturmaktadır. Eğer bu duygu ile başa çıkılamıyor ve hayatınızın kontrolünü tekrar ele almak istiyorsanız mutlaka profesyonel olarak yardım almalısınız.
Önemli bir diğer konu ise öfkenin yönelimidir. Bu sorunun cevabı da bize bazı ip uçları verir. Kişi kendine, eşine, çocuğuna, işine, patronuna, annesine, babasına, eşinin ailesine, komşusuna, arkadaşlarına, dost sandıklarına öfkelenebilir. Bazen bunlardan biri, bazen de birkaçı olabilir. Öfkenin kime olduğunun farkındalığını tespit etmek temel adımlardan biri olacaktır. Sonra ki adım ise kendine bazı sorular yöneltmek olmalıdır;
- Öfkemde haklı mıyım?
- Sorun ne?
- Sorun tam olarak kimin sorunu?
- Gerçekte neye öfkeliyim?
- Öfkemi nasıl ifade ediyorum?
- Kendimi güçsüz ve çaresiz hissetmeme yol açmadan nasıl doğru ifade edebilirim?
- Öfkemi savunmaya ya da saldırıya geçmeden nasıl ifade edebilirim?
Öfke Kontrolü Adına Küçük ama Hayat Kurtarıcı Bazı Metodlar
Öfkeli davranışlar sergilemeye başlıyorsan eğer, depresyon, kendine saygı duymama, kendine ihanet etme, hatta kendinden bile nefret etme gibi duygularla karşı karşıya kalabilirsin. Bu durum hayatının kontrolünü senin elinden alır ve öfkenin eline verir. Bu esaretten kurtulmanın yolu farkındalık kazanıp öfkeni kontrol edebilmekten geçer. Bazı ritüeller ya da hatırlatıcılar görünürde basit gibi gelse de hayat kurtarıcı olabilir. Örneğin öfkelendiğinde derin derin nefes alıp vücudunun kontrolünü tekrar ele almak ya da motive eden şeyler düşünmek veya hayaller kurup gevşemek, mekân veya şekil değişikliğine gitmek, ne yapıyorsanız ona ara vermek veya kendinize özel mottonuzu geliştirmek. Ayrıca şunları da unutmayın ki;
- Hiçbir zaman asla demeyin
- Mantıklı olun, beklentilerinizi arzulara dönüştürün
- Problemi çözün ya da o problemle yüzleşip bir karara varın
- İletişim yöntemleriniz üzerinde çalışın
- Çevrenizi değiştirin
- Mola verin
- Zamanlamayı tekrar gözden geçirin
- Sizi öfkelendiren anlardan kaçının
- Alternatifler bulun…
Öfkeli bir İnsan Karşısında Yapılmaması Gerekenler
- Karşınızdaki kişinin yaşadığı öfke size karşı bile olsa kişisel algılayıp üzerinize almayın ve alınmayın.
- Karşınızdakine “Sinirlenme ya da sinirlenmeye ne gerek var” demeyin.
- Münakaşa etmeyin, tartışmaya girmeyin.
- Eğer o şaka yapmıyorsa, şaka yapmaya kalkışmayın. Konuyu espri ile hafifletmeyin
- Kişi öfkesini sürdürüyorsa, bu sorunu çözmeye çalışmayın. Bir başka kişinin devreye girmesi ya da yardımcı olması için girişimde bulunun.
- Mümkün olduğu ölçüde öfkeyi tırmandırmayın.
- Eğer öfkesi devam ediyorsa, UNUTMAYINIZ ÖFKE BULAŞICIDIR.
Son olarak öfke patlamalarınızla başa çıkamıyorsanız hem sizin hem de değer verdiklerinizin sağlığı için bir uzmandan mutlaka Danışmanlık alın, çünkü siz değerlisiniz.
Zeliha Ünal